Ze zijn er nog in Nederland, die authentieke, Italiaanse ijssalons waar ter plekke ambachtelijk ijs wordt bereid. Meer dan negentig jaar geleden opent ijssalon Venezia als eerste haar deuren in Utrecht. En sinds juni 2021 staat de zorgvuldig gereconstrueerde laatste vestiging in het Openluchtmuseum in Arnhem.
Het Openluchtmuseum is een tof museum waar je je even terug waant in de tijd. Het vertelt verhalen, maar dan wel interactief. Geen handen op de rug, maar aanraken, voelen, ruiken, proeven, ervaren is het devies op tal van plekken binnen het grote terrein. Leuk voor jong en oud. He openluchtmuseum laat je de geschiedenis voelen, beleven en ervaren. En sinds juni 2021 dus ook in een authentieke Italiaanse ijssalon uit de vorige eeuw. Waar je uiteraard kunt genieten van een gelato italiano.
Italiaanse ijssalon voorloper van Tinder
Waar je elkaar nu ontmoet via een dating-app, was dat vroeger in de ijssalon. Er zijn heel wat huwelijken ontstaan uit deze ontmoetingen. Ik weet het uit ervaring; ik kom uit een ijsbereidersgezin. En heb die verhalen zó vaak gehoord! Heel wat stellen hebben elkaar daar voor het eerst ontmoet in de ijssalon van mijn familie.
In de jaren twintig van de vorige eeuw kwamen mijn grootouders naar Nederland, net zoals heel veel andere Italianen. Mijn grootouders, later mijn ouders en nu mijn broer maken gelato artigianale. Net zoals de famiglia De Lorenzo wiens ijssalon nu dus in het Openluchtmuseum pronkt.
Een begrip
De Lorenzo is ook een begrip; in hun geval in Utrecht. Guido De Lorenzo blijkt in 1930 de eerste te zijn die een Italiaanse ijssalon in Nederland opent: ijssalon Venezia. Zijn laatste gelateria is nu dus zorgvuldig nagebouwd in het Openlucht museum in Arnhem.
Je stapt binnen in een ijssalon waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan: de voor die tijd hypermoderne neon, spiegels, Italiaanse muziek… Natuurlijk ontbreekt het gelato artigianale niet. Het interieur is zorgvuldig gereconstrueerd met toevoeging van enkele originele elementen. Dit omdat de in totaal 1.794 objecten waaronder de originele toonbank en kenmerkende neonverlichting zijn te kwetsbaar om 500.000 bezoekers per jaar aan te kunnen.
Terug in de tijd
IJsmaker Carlo De Lorenzo is maar wat trots: “De ijssalon is ingericht zoals het er in de jaren 60 van de 20ste eeuw heeft uitgezien. Het is alsof ik terug ben gegaan in de tijd, toen ik bij mijn vader en broer tijdens de schoolvakanties in de ijssalon werkte. De inrichting met de beeldbepalende toonbank is perfect gereconstrueerd. Zelfs de tegels die in de jaren 60 op de vloer lagen, zijn terug.”
Als Carlo en Italo De Lorenzo een bezoek brengen aan de opbouw van de ijssalon in het Openluchtmuseum Arnhem, wanen ze zich even terug in de tijd.
Het ambachtelijke Italiaanse ijs dat er te koop is, wordt in Arnhem gemaakt door de ambachtelijk ijsbereiders Carlo en Massimo De Lorenzo, tweede en derde generatie (zoon en kleinzoon van grondlegger Guido De Lorenzo).
Massimo De Lorenzo: “Voor Venezia in het Openluchtmuseum maken wij ambachtelijk ijs in de zeven smaken van destijds: vanille, aardbei, citroen, chocola, mokka, malaga en hazelnoot. De smaken zijn nog steeds erg populair zijn in Nederland.”
Italiaanse migranten
In Venezia kom je meer te weten over het verhaal van de Italiaanse migranten die in de jaren 20 van de 20ste eeuw. Ze hebben zich in de crisisjaren uit het niets moeten opwerken, zonder (overheid)steun, en in het begin ook zonder gezin. Guido De Lorenzo, grondlegger van Venezia, was er een van. Hij laat Tai di Cadore in de Dolomieten in 1928 achter en gaat naar Nederland. Aanvankelijk gaat hij met een ijskar langs de deuren. In 1930 komt hij naar Utrecht en opent hij daar de eerste vestiging van Venezia. Venezia is daarmee ook de oudste Italiaanse ijssalon in Nederland.
Directeur van het Openluchtmuseum Teus Eenkhoorn: ”In Venezia vertellen wij het verhaal van de Italiaanse migranten die naar Nederland kwamen en ons land op veel fronten hebben verrijkt, niet alleen culinair maar ook qua taal en muziek.”
De familie De Lorenzo
Guido De Lorenzo (1905-1995) opent de eerste vestiging van Venezia in 1930 aan de Voorstraat 80 (hoek Wijde Begijnstraat). Van 1933 tot 1942 zit Venezia aan Janskerkhof 21 en vanaf 1942 tot de sluiting in 2011 is Venezia gevestigd aan de Voorstraat 8. Eind jaren 70 neemt zijn zoon Carlo het stokje over. Diens zoon Massimo De Lorenzo, staat sinds 2016 aan het roer in ijssalon Trio in Arnhem.
Guido’s zoon Italo heeft vanaf de jaren 1970 tot in de jaren 2000 ook een ijssalon in Utrecht. Aan de Oudegracht 105 om precies te zijn. Dochter Romana De Lorenzo staat sinds 2000 met haar ijskiosk Venezia op de Jansbrug (Oudegracht) in Utrecht. Nog steeds een begrip voor de Utrechtenaren die er maar wat graag een gelato artigianale halen.
Documentaire
Er is een tweedelige documentaire gemaakt over de famiglia De Lorenzo. Leuk om te zien!
Kijk deel 1
Kijk deel 2
© Foto’s: privé-archief famiglia De Lorenzo
