Net over de grens van Oostenrijk en Zwitserland ligt de streek Zuid-Tirol/Südtirol. In meerdere opzichten is deze streek anders dan de rest van Italië; de alpiene tradities gaan er samen met een mediterrane levenstijl. Je kunt er terecht met Italiaans en Duits; in twee valleien spreken ze ook nog een derde taal: Ladin. Zuid-Tirol heeft de meeste Michelinsterren van Italië. En wat ook zo fijn is aan deze zonnige zuidzijde van de Dolomieten, is dat de zon er meer dan 300 dagen per jaar schijnt.

© Foto: Alpiene en mediterraanse invloeden op een bord © IDM Südtirol / Marion Lafogler

De tot het UNESCO Werelderfgoed behorende Dolomieten lenen zich voor om op vakantie te hiken en biken met het gezin of met sportieve vrienden. Na een dag inspanning is het tijd om culinair bij te komen in een mix van charmante Italiaanse en warme, gezellige alpiene invloeden. Een mooie wandeling is een goede aanleiding voor peccati di gola, de heerlijkste hapjes. Geniet van eenvoudige, eerlijke kost op de berg of van de finesses in een sterrenrestaurant.

Wist je dat…

Zuid-Tirol is de enige streek in Italië waar Duits de voertaal is. Afhankelijk van wie je treft, kun je ook met je Italiaans terecht. Er wordt ook nog een derde taal gesproken: het Ladin. Zo’n 20.000 personen in Val Badia en Gherdëina/Val Gardena spreken deze 2000 jaar oude Reto-Romaanse taal die amper is te volgen voor een buitenstaander.

Eten en drinken in Zuid-Tirol

Door het verleden van deze provincie, kent Zuid-Tirol veel Oostenrijkse invloeden; het resulteert in een unieke enogastronomia.

Apfelstrudel, Marillenknödel, Schüttelbrot, Kaiserschmarrn, Speckknödel, Käsenocken… Proef het als je in Zuid-Tirol bent, want met uitzondering van de Strudel, kun je deze gerechten nergens anders in Italië bestellen tenzij je de Italiaanse naam weet… maar dan nog, krijg je niet 100% hetzelfde. En dan is er nog iets dat de Zuid-Tiroolse grenzen wél achter zich heeft gelaten en internationaal is gegaan: het aperitief Hugo!

Zuid-Tirol is trots op zijn tradizione culinaria, maar de streek biedt meer dan appels, Speck en kaas. En meer dan de piatti semplici, eenvoudige maar smakelijke gerechten, die je op de berg kunt assaporare, genieten. Zuid-Tirol kent ook een uiterst verfijnde keuken; je kunt terecht in maar liefst 20 sterrenrestaurants met in totaal 25 Michelinsterren!

Buschenschank

Na een activiteit in de aria aperta, openlucht, is het heerlijk bijkomen boven een bord eten. Een bijzonder leuke locatie daarvoor is de Buschenschank. Je bent dan te gast bij een wijnboer die je zijn zelfgemaakte vruchtensappen of wijn serveert; die je het fruit uit zijn eigen fruitgaard in smakelijke zoetigheden voorschotelt.

Uiteraard kun je in deze osteria contadina, boerentaveerne, ook terecht voor eerlijke boerenkost, warm en koud. Ben je buiten een zona vitivinicola, wijnbouwgebied, vind je geen Buschenschänke meer maar Hofschänke; nog steeds boerenkost, maar dan met wijn afkomstig van wijnboeren uit de omgeving.

Törggelen

Het Törggelen is een eeuwenoude gebruik waarbij men elkaar aan het eind van de vendemmia, oogst, trof in de cantina, wijnkelder. Wijnboeren, verkopers en wijnliefhebbers proefden samen de nieuwe wijn. De naam van deze traditie verwijst naar de drukpers waarmee de druiven werden geplet. Die traditie is er nog steeds en wordt het vijfde seizoen genoemd; het loopt van oktober tot de start van de advent (eind november).

Tijdens een fijne wandeling langs halverwege de berg gelegen pittoreske dorpjes, wijngaarden en kastanjebossen met sfumature d’autunno, herfstige kleurnuances, stop je bij een boerenbedrijf en smikkel je van Gerstesuppe, Surfleisch en Kestn. De zoetige geur van de gepofte kastanjes komt je van ver tegemoet. Drink er een glaasje Suser of Nuin bij: druivensap of nieuwe wijn.

Brettl-Marende

Nog zoiets waarbij je buiten Zuid-Tirol niet begrijpend wordt aangekeken als je dat bestelt: de Brettl-Marende. Het wordt vooral geserveerd in Almen en Einkehrhütten, malghe e baite, die je steevast op je wandelpad vindt. Je ploft neer op het terras en kijkt uit op vette dolomitiche, bergtoppen van de Dolomieten. Snoep van de verscheidenheid aan worsten, Speck, kazen en het knapperige Schüttelbrot op dit merenda altoatesina, Zuid-Tiroolse tussendoortje, en je kunt er weer helemaal tegenaan.

Verfijnd culinair genieten in Alta Badia

Alta Badia vormt al sinds jaar en dag de culinaire hotspot van Zuid-Tirol. Op nog geen 15 km² vind je heel wat toonaangevende restaurants. Zo heb je in Corvara Restaurant La Stüa de Michil, horend bij Hotel La Perla in dezelfde plaats. Dit restaurant heeft 1 Michelinster.

Verderop, in San Ćiascian/San Cassiano ligt het 3 Michelinsterren dragende Restaurant St. Hubertus, horend bij het Hotel Rosa Alpina. De culinaire kwaliteit speelt al jaren uno dei punti chiave, een sleutelrol, in het toeristisch aanbod van Alta Badia. De sterrententen zijn een stuwende kracht achter en stimulans voor de overige horeca.

Ladino recepten

Val Badia is samen met Val Gardena de enige plek waar nog ladino wordt gesproken. Niet alleen is deze eeuwenoude taal nog bewaard gebleven, ook de ladino-recepten van weleer worden nog gebruikt. Deze traditionele, authentiek boerenrecepten weten met weinig ingrediënten een complete, voedzame en tegelijkertijd smakelijke maaltijd te vormen. Zo worden er tot op de dag vandaag tutres, met zuurkool of spinazie gevulde en gefrituurde deegflapjes, bereid. Maar ook crafuncins, halve-maan-vormige ravioli met spinazie, en panicia, gerstesoep. Proeven!

De vele evenementen horend bij ‘In vetta con gusto’, ‘Smakelijke Hoogtepunten’ die plaatsvinden van juli t/m september vormen een andere mooie aanleiding om naar Alta Badia te gaan en daar de proef op de som te nemen.

Culinair genieten in de omgeving van Meran

Als je de stadspoorten uitloopt van Meran/Merano, kom je van een bruisende stad in een compleet andere wereld, namelijk die van valli incontaminate, ongerepte valleien, met her en der dorpjes. Je stapt de natuur in en laat kunst, cultuur en kuurgenot achter je.

Schenna

Zo’n vijf kilometer ten noordoosten van Meran zie je op een zonnige heuvel Schenna/Scena liggen. Er is voor elk wat wils: in het dorpje vind je geraffineerde hotels en chique restaurants; daarbuiten juist landelijk gelegen accommodaties en eetgelegenheden. Rondom dit dorpje liggen diverse boerderijen die hun prodotti agricoli, boerenproducten, verkopen. Je vindt er huisgemaakte wijn, kaas, Speck, maar ook erbe aromatiche, kruiden. Leuk is ook een bezoek aan een echte caseificio, kaasmakerij.

Als je gaat wandelen in de dintorni, omgeving, maakt de gezonde berglucht natuurlijk hongerig. Tijd voor een sosta, rustpauze bij een baita, berghut. Dat is niet alleen fijn voor de benen, maar ook voor de maag. Heerlijke boerenkost, waarbij mediterraanse invloeden luchtigheid toevoegen aan de alpiene gerechten.

Culinaire evenementen

Er zijn in Schenna overigens ook verschillende culinaire evenementen; zo kun je elk jaar in juni bijvoorbeeld een kookworkshop op de Taser Alm, in de openlucht volgen. Een ander uniek evenement is Unplugged Taste, eind augustus. Gerenommeerde chefs midden in het weiland Gompm Alm verfijnde gerechten bereiden op een fuoco di tradizionali cucine a legna, oude houtkachel. Je geniet van traditionele muziek, heerlijke Zuid-Tiroolse wijn en prelibatezze, heerlijkheden met een panorama mozzafiato sulle montagne circostanti, prachtig uitzicht op de omliggende bergen.

Waar je ook gaat in de omgeving van Meran: lekkere gerechten blijken een trouwe reisgezel.

Hoe kom je in Zuid-Tirol?

Net over de Oostenrijks grens ben je al in Zuid-Tirol. Van Utrecht tot aan de grens bij de Brenner is het, afhankelijk van de gekozen route, tussen de 930 en 960 km. In nog geen 10 uur ben je er. Afhankelijk van wat je bestemming is in Zuid-Tirol komt er nog reistijd bij; reken gemiddeld op een uur extra voor het bereiken van Meran.

Alternatief voor de Brenner

Als alternatief voor de Brenner Pas kun je kiezen voor de Brennerstaße. Het is een toeristische route met veel bochten en dorpjes; je omzeilt zo eventuele files.

Een ander alternatief is om bij Kempten de 7 te volgen en daarna de 179 (Fernpass), E352 langs Imst en de A12 richting Nauders. Je komt Italie binnen via de mooie Reschenpass, SS40. Nog indrukwekkender zijn de vele haarspeldbochten van de SS38, via de Stilfser Joch. Dit kan overigens alleen ’s zomers.

Met het vliegtuig

Ga je met het vliegtuig, vlieg dan op Verona (150km), Treviso (190km) of kies voor Innsbruck (120km), dat ligt ook op twee uur rijden, net als Verona. Houd er wel rekening mee dat als je daar een auto huurt, je aangeeft dat je de grens over gaat. Vanuit Innsbruck kun je ook besluiten de trein te nemen naar Bolzano/Bozen om vanuit daar met openbaar vervoer of met een huurauto verder te reizen.
De vliegvelden van Bergamo (240km) en Venezia (270km) liggen iets verder weg.

Met de trein

Als je met de trein naar Zuid-Tirol gaat, heb je de keuze uit treinen van de Oostenrijkse, Duitse en Italiaanse spoorwegen. Voor reizigers met de DB/ÖBB, de nachttrein, bestaat er de mogelijkheid een ‘Anschlussticket Südtirol’ te boeken zodat je op de reisdagen met het openbaar vervoer bij je accommodatie komt.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met IDM Südtirol.