Houd je van bergwandelen, dan kun je eigenlijk in nagenoeg heel Italië terecht. Ten oosten van Rome ligt de regione Abruzzo waar het bergwandelen toch een compleet andere belevenis geeft dan in de Alpen of Dolomieten. Het fijne is dat je bovendien het hele jaar door kunt wandelen. ’s Winters, als er sneeuw ligt, doe je gewoon ciaspole, sneeuwschoenen, onder je eigen bergschoenen. Hoe hoog de sneeuw ook ligt: wegzakken doe je niet met die grote tennisrackets onder je schoenen.

Ik ga graag met een lokale gids op pad. Die vertelt me wat ik anders niet zie. Dat blijkt ook nu weer als ik een paar dagen naar Abruzzo ga.

De sneeuw van de week tevoren is in een paar dagen nagenoeg weggesmolten door een onverwachte warme föhn-wind. Ongekend. De skiliften staan stil, maar dat vind ik niet zo erg, want daarvoor kom ik hier niet. Er staat een sneeuwschoenwandeling op het programma mét optreden. De ciaspole, sneeuwschoenen, hebben we niet nodig. De reis wordt er niet minder indrukwekkend van.

Op de Monte della Majelletta

We overnachten hoog boven op de berg Majelletta in het Parco Nazionale della Maiella bij het warme Rifugio Mamma Rosa. Ze zitten hier al meer dan een halve eeuw, om precies te zijn sinds 1966. De grote etenszaal beneden kan onmogelijk alleen voor de gasten van de 40 hotelkamers alleen zijn. Ondanks de grootte voelt het hier prettig aan. Je geniet er van de authentieke Abruzzese keuken. Zelfgemaakte pasta alla chitarra, caciotta alla griglia, crostate di ricotta e frutta. En natuurlijk een glaasje Montepulciano d’Abruzzo, Cerasuolo of Trebbiano. Alles wat je er overdag aan calorieën afloopt, eet je er ’s avonds net zo leuk weer bij, dat wordt me al snel duidelijk.

Om het eten te laten zakken, maak ik na het diner een passeggiata, ommetje. Ik had me verheugd op een indrukwekkende sterrenhemel; de zogenaamde lichtvervuiling ontbreekt hier immers. Helaas is het flink bewolkt. Voordat ik de rifugio verlaat wachten twee vosjes me op. Ze zijn weldoorvoed; gasten blijken deze volpi flink te verwennen met het overdadige eten van het diner.

De volgende ochtend hoor ik dat er ook een lupo, wolf, is gespot. Zijn impronte, pootafdrukken, in de sneeuw verraden zijn aanwezigheid. Ook camosci, cervi, orsi e cinghiali, gemsen, herten, beren en everzwijnen, maken deel uit van de dierenpopulatie.

Sneeuwschoenwandelen mét voordracht in de weidse natuur

Op het programma dus een sneeuwschoenwandeling. In dit geval zonder sneeuwschoenen. Plus een optreden. Geen benul wat ik me erbij voor moet stellen. Maar tot ontroerends toe mooi, zo blijkt even later. Ik snap wel dat de Rai ook aanwezig is om opnames te maken.

Marcello Sacerdote: begenadigd artiest

Marcello Sacerdote is niet alleen gids maar ook acteur, muzikant en kunstenaar. Als kind is hij, zoals zovelen, in de bergen van Abruzzo te vinden. Als hij ouder is, komt hij op een van zijn wandelingen een herder tegen. Een wat knorrige, op zichzelf gerichte man, zo vertelt Marcello. Hij sluit vriendschap met Pastore Paolino en hoort op een dag het hachelijke avontuur dat de herder meemaakte. Hij werd met zijn kudde schapen boven op de berg omsingeld door door lupi, wolven. Angstaanjagende momenten.

Herders-verhalen, -muziek en -liederen van weleer

Het verhaal over de herder, zijn schapen en de wolven, de angst… Marcello draagt het voor in het Abruzzese dialect. We hangen gekluisterd aan zijn lippen, daar boven op Monte della Majeletta. En zelfs als je de taal niet zou verstaan, voel je het verhaal.

Accordeon, fluit, doedelzak én zang

Zijn voordrachten, zang en muziekspel op Abruzzese instrumenten midden in de vrije natuur zorgen voor een compleet nieuwe belevenis én voor pelle d’oca, kippenvel. Hij sjouwt zijn organetto, flauto e zampogna mee: accordeon, fluit en doedelzak. We gaan op in zijn korte voordrachten. Ze maken diepe indruk; we vergeten de kou. Eenmaal thuis google ik de bescheiden artiest. Hij blijkt geen onbekende te zijn en bovendien onderscheiden te zijn. In zijn vrije tijd ziet hij het als zijn taak om de typisch Abruzzese volksoverleveringen levend te houden. Het geeft voor mij een nieuwe dimensie aan de wandeling. Deze zal me nog lang heugen…

Tijdens mijn bezoek maakte ook de RAI opnamen van Marcello Sacerdote. Kijk en geniet mee.

Eeuwenoude nederzettingen

We wandelen naar een volgende plek op de berg. Wat in eerste instantie een hoop opgestapelde stenen lijken, blijken uiteindelijk de resten van een hele oude nederzetting te zijn. In vroeger tijden gingen de herders immers niet even terug naar het dal. Daarboven op de berg, moesten ze het zien te rooien. Bewoners waren zelfvoorzienend.

Marcello vertelt dat het om zogenaamde capanne a secco, oftewel huisjes van opgestapelde stenen, gaat. Er is geen cement aan te pas gekomen. Zorgvuldig plaatsen van de stenen voorkomt dat de huizen ineenstorten. Ook de omheiningen voor de gregge, schaapskudde, staan er nog.

Waar reserveer je dit unieke reisaanbod?

Helaas is het tijd om afscheid te nemen. Om Marcello te zien optreden, maar nog beter om Abruzzo te fiets of te voet te ontdekken, of met de Transiberiana Express, neem je contact op met de touroperator Bikelife. Of eigenlijk moet ik zeggen Bikelife en Hikelife. Eigenaar Claudio Di Dionisio besloot, net als heel wat andere Abruzzesi, op een gegeven moment zijn dikke baan elders aan de wilgen te hangen en terug te keren naar Abruzzo. Om deze prachtige regione aan een breder publiek te laten kennen. Dat doet hij, samen met zijn team, gedreven en met passie. Én met respect voor de natuur. Zo is hij een van de initiatiefnemers van de beweging ‘Un’altra montagna è possibile’, op een andere manier ‘gebruik maken’ van de berg is mogelijk. Terug naar het authentieke en het pure, dat is het uitgangspunt. En dat is wat een vakantie in Abruzzo onvergetelijk maakt.

Bikelife is in de loop der jaren uitgegroeid tot een betrouwbare partij die niet alleen in Abruzzo hiking en biking aanbiedt, maar ook daarbuiten. Dat kan in de vorm van een groepsreis onder begeleiding van een gids, het zogenaamde partire in compagnia, in gezelschap op pad, maar ook op individueel niveau. Bikelife biedt niet alleen accommodaties aan, maar ook fietsverhuur (Bianchi!) mét assistenza onderweg en heel veel meer. En dat in elk jaargetijde. Zowel in de vorm van rondreizen maar ook etappe-tochten. Als Claudio me vertelt over de fietstocht met bagagevervoer vanuit de bergen van het nationaal park naar de kust, gaat het kriebelen. Hij biedt ook fietsreizen aan de kust aan.

(Sneeuwschoen)wandelen op Monte Ocre

Een dag eerder was ik ook op pad in een ander natuurpark, om precies te zijn in het Parco Regionale Sirente Velino. Tijdens een wandeling de Monte Ocre op richting Rifugio Malequagliata vertelt de gids over die muretti a secco, de opgestapelde stenen muurtjes, die we onderweg zien. Ze zijn kei-oud en zijn vroegere eigendomsmarkeringen.

Het idee was om met sneeuwschoenen en alpiene ski’s naar boven te wandelen. Dat zullen we dan maar een volgende keer doen. Begin december zijn tal van bomen nog in herfstkleur. Het landschap is niet te vergelijken met de andere natuurparken in Abruzzo die ik zie.

Sporen van wilde dieren

Plots roept de gids de groep bij elkaar. Zijn ogen zien tracce di animali selvatici, sporen van wilde dieren. Hij wijst naar een plek naast het wandelspoor. Wat zie je, vraagt ie. “Uhhhh? Poep!” Wat voor poep? We tasten in het duister. Het blijkt van een lupo, wolf te zijn.

De gids vraagt ons om beter te kijken. Zowaar! We zien wat er op zijn menu stond: everzwijn. Natuurlijk met huid en haar. En dat haar, dat verteert ie niet. Wist je trouwens dat er ook een poepposter is waarop je kunt zien wat de verschillende uitwerpselen per dier zijn?

De gids brengt ons naar de net geïnstalleerde rifugio waar we genieten van een lichte lunch. Heerlijk als je je nergens om hoeft te bekommeren!

Sneeuw of geen sneeuw…

Actief bezig zijn hartje winter, kan dus prima zonder te wintersporten. Mocht het toch gaan kriebelen, dan kun je o.a. skiën op de Montagna della Majelletta skiën. Je hebt dan zicht op de Adriatische zee. Of vanuit Roccaraso waarbij je skiet tussen de Italianen. Het is prima bereikbaar voor de inwoners van Rome of Napels. Minstens zo leuk is het om op pad te gaan met een E-snowbike / E-MTB of ciaspole, sneeuwschoenen.

Nu je dit weet, kun je dus ook je citytrip naar Rome verlengen met een aantal dagen outdoor pret in Abruzzo. Mijn tip: doe het vooral niet andersom! De rust en weidsheid van Abruzzo laten je volledig tot ontspanning komen.

Leestip: Bekijk voor uiteenlopende inspiratie alle artikelen van de Abruzzo-special

© Foto’s: Claudia Zanin

De activiteiten en  het artikel zijn mede mogelijk gemaakt door Bikelife