Ik herinner me dat bij ons vroeger thuis de tranen over het gezicht van mijn moeder biggelden bij het horen van het partizanenlied ‘Bella Ciao’. Ik vond het een afschuwelijk lied, niet alleen omdat ik zag dat het haar nog steeds raakte en dus verdriet deed, maar ook door de snerpende stem van de vertolkster. Mijn moeder is van 1930 en heeft de Tweede Wereldoorlog meegemaakt op het Italiaanse platteland; ze maakte dus ook Mussolini en het fascisme mee.
Het lied Bella Ciao was van origine een canto di lavoro, een lied dat al een halve eeuw eerder werd gezongen bij het oogsten van rijst. Tijdens de Tweede Wereldoorlog groeide het uit tot een protestlied en uiteindelijk het symbool van het resistenza, verzet. Later stond het lied voor de herwonnen vrijheid die elk jaar op 25 april, de nationale feestdag, wordt gevierd.
Bella Ciao (1975)
De Bella Ciao versie die ik hierboven beschrijf gaat door merg en been; heel wat Italianen hebben het als singeltje grijs gedraaid:
Bella ciao uit de Netflixserie ‘La Casa de Papel’
De Bella Ciao versie van de populaire Netflixserie ‘La Casa de Papel’ krijgt door de context waarin het wordt gezongen, geen kritiek te verduren vanuit Italie. Dat geldt ook voor de versie van Adolfo Celdrán in het Spaans uitbracht in 1969; dictator Franco verbood het protestlied en zelfs de hele elpee waarop het nummer stond.
Bella Ciao – discoversie door Steve Aoki
Heel anders is het gesteld met de nieuwste discoversie. De 2018 Remix van de deejay Steve Aoki scatena la polemica, doet de discussie oplaaien. In het begin komt het nog redelijk dicht bij het origineel, maar als je verder luistert, snap je waarom de discoversie een scempio, verminking, van het protestlied wordt genoemd. Irrispettoso, respectloos, aldus heel wat Italianen. De vertolking kan dus op weinig goedkeuring rekenen in Italie, behalve dan van het feestend publiek. Kijk, luister en oordeel zelf:
Bella Ciao door Giorgio Gaber
Het lied Bella Ciao was overigens al eerder door andere Italiaanse zangers onderhanden genomen zoals door Giorgio Gaber en door de Modena City Ramblers. Bij Gaber was het nummer ook wat meer uptempo, maar de essentie bleef overeind:
Bella ciao door de Modena City Ramblers
De versie van de Modena City Ramblers heeft ook een heel andere uitvoering dan het origineel maar die zorgde al voor meer reuring omdat sommigen meenden dat het het lijflied van communisten was, terwijl anderen zeiden dat het een lied van iedereen was… Attenzione: dit Youtube filmpje bevat ook heftige beelden.
Italiaanse tekst Bella Ciao
Een songtekst vertalen is lastig: vertaal je het letterlijk of ga je voor een vrije versie die niet lekker wegleest en niet wegzingt. We kozen voor het laatste om de essentie duidelijk te maken, het levert wel kromme zinnen op….
Stamattina mi sono alzato
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
Stamattina mi sono alzato
E ci ho trovato l’invasor.
O partigiano, portami via
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
O partigiano, portami via
Che mi sento di morir.
E se muoio da partigiano
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
E se muoio da partigiano
Tu mi devi seppellir.
Seppellire lassù in montagna
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
Seppellire lassù in montagna
Sotto l”ombra di un bel fior.
E le genti che passeranno
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
E le genti che passeranno
E diranno che bel fior!
È questo il fiore del partigiano
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
È questo il fiore del partigiano
Morto per la libertà
Nederlandse vertaling Bella Ciao
Vanochtend stond ik op
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
vanochtend stond ik op
En kwam ik de bezetter tegen
Oh verzetstrijder, neem me mee
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
Oh verzetstrijder, neem me mee
Want ik heb het gevoel dat ik doodga
En als ik als verzetstrijder doodga
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
En als ik als verzetstrijder doodga
Moet jij mij begraven
Begraven daar boven in de bergen
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
Begraven daar boven in de bergen
In de schaduw van een mooie bloem
En de mensen die voorbij komen
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
En de mensen die voorbij komen
Zullen zeggen “wat een mooie bloem”
Dit is de bloem van de verzetsstrijder
O bella ciao bella ciao bella ciao ciao ciao
Dit is de bloem van de verzetsstrijder
Die gestorven is voor de vrijheid
